Ogólnie o sakramentach

Sakramenty są skutecznymi znakami łaski, ustanowionymi przez Chrystusa i powierzonymi Kościołowi. Przez te znaki jest nam udzielane życie Boże. Obrzędy widzialne, w których celebruje się sakramenty, oznaczają i urzeczywistniają łaski właściwe każdemu sakramentowi. Przynoszą one owoc w tych, którzy je przyjmują z odpowiednią dyspozycją (KKK 1131). Sakramenty święte przeznaczone są dla żywych i dla wierzących.

W Kościele katolickim istnieje siedem sakramentów. Są to:

Chrzest, Bierzmowanie, Eucharystia, Pokuta, Kapłaństwo, Małżeństwo, Sakrament chorych.

LICZBA SAKRAMENTÓW

Katolicka doktryna mówiąca, że jest 7 sakramentów, formowała się dość długo. W XI w. św. Piotr Damiani ( 1072) wymieniał 12 sakramentów. Oprócz znanych nam siedmiu jeszcze: namaszczenie na króla, dedykację kościoła, konsekrację dziewic, poświęcenie zakonnic i obmycie nóg w Wielki Czwartek. Inni dodawali jeszcze jałmużnę. Hugo od św. Wiktora (1096-1141), który uważał augustyńską definicję sakramentu za zbyt szeroką, zaproponował zawężenie jej znaczenia i do sakramentów zaliczył oprócz uznawanych obecnie również wcielenie Chrystusa, Kościół, wodę święconą, święte rany, znak krzyża i śluby . Liczba 7 pojawiła się dopiero w XII w., ale ryty te były w użyciu na długo przedtem, gdy wykrystalizowała się teologiczna koncepcja sakramentów jako skutecznych znaków łaski. Właśnie takie określenie sakramentów pozwoliło odróżnić je od innych znaków. W magisterialnych orzeczeniach Kościoła liczba siedmiu sakramentów pojawia się w 1208 r. w Wyznaniu wiary przepisanym Waldensom, gdzie wymienia się je wszystkie, na Soborze Liońskim II (1274 r.), a następnie Florenckim (1439 r.) w wyznaniu wiary Michała Paleologa. Sobory te stwierdziły, że jest siedem sakramentów i wyliczyły je. Sobór trydencki stwierdził zaś zdecydowanie, że jest ich ani więcej, ani mniej jak siedem. Takie jest więc stanowisko teologii i wiary katolickiej.

PODZIAŁ SAKRAMENTÓW

Sakramenty, które można przyjąć raz w życiu, czyli niepowtarzalne (chrzest, bierzmowanie, święcenia kapłańskie i takie, które można przyjąć wiele razy, czyli powtarzalne (Eucharystia, pokuta, namaszczenie chorych, małżeństwo).
Sakramenty, które można przyjąć tylko w stanie łaski uświęcającej – tzw. sakramenty żywych (bierzmowanie, Eucharystia, namaszczenie chorych, święcenia kapłańskie, małżeństwo) i takie, które przyjmuje się dla zgładzenia grzechów – tzw. sakramenty umarłych (chrzest, pokuta).
Sakramenty wtajemniczenia chrześcijańskiego (chrzest, bierzmowanie, Eucharystia), sakramenty uzdrowienia (pokuta, namaszczenie chorych), sakramenty w służbie komunii i posłania wiernych (święcenia kapłańskie, małżeństwo)

SKUTECZNOŚĆ I ZNACZENIE SAKRAMENTÓW

W teologii katolickiej skuteczność sakramentów należy do dziedziny misterium. Jeżeli zostały udzielone zgodnie z rytuałem przez upoważnioną osobę, sakramenty są ważne ‚ex opere operato’ (same w sobie, same przez się), czyli niezależnie od sprawiedliwości udzielającego (szafarza) i przyjmującego sakrament. Chrzest i bierzmowanie należą do sakramentów inicjacji chrześcijańskiej. Są przyjmowane tylko raz i wiążą się na ogół z narodzinami i wejściem w okres dojrzałości. Eucharystia jest znakiem pożywienia i wspólnoty; pokuta – misterium przebaczania grzechów, a namaszczenie chorych – misterium pomocy w chorobie. Święcenia kapłańskie (kapłaństwo) upoważnia chrześcijanina do wypełniania urzędu kapłańskiego, a małżeństwo (sakrament małżeństwa) upoważnia dwoje ludzi do założenia chrześcijańskiego związku małżeńskiego. Skutki sakramentów zależą jednak także od dyspozycji tego, kto je przyjmuje.